გლობალური დათბობა და საქართველო

გარემოს დაცვის ეროვნული სააგენტო მთელი ქვეყნის ტერიტორიაზე ყოველწლიურად ატარებს გეომონიტორინგულ კვლელევებს და მის შედეგებზე დაყრდნობით იმ გეოლოგიური პროცესებს პროგნოზირებს, რომელიც მომალი წლის განმავლობაშია მოსალოდნელი..
როგორც სააგენტოს გეოლოგიურიო საშიშროების დეპარტამენტში აცხადებენ, წლევანდელი გაზაფხული გართულებების გარეშე ვერ ჩაივლის. ამის მიზიზი დიდი თოვლია, რომელმაც თითქმის მთელი საქართველო მოიცვა. მთიანი აჭარა და სანაპირო ზოლი, რაჭა-ლეჩხუმი და სვანეთი, სამეგრელოს მთისწინეთი, გურიის, იმერეთის მთიანი ნაწილები, კახეთი და მცხეთა-მთიანეთის მთელი ტერიტორია საშიშროების ყველაზე მაღალი რისკის ზონაშია შეყვანილი.
სპეციალისტთა მონაცემებზე დაყრდნობით, მეწყერების საშიშროების თვალსაზრისით, საქართველოს მთელს კავკასიაში უმაღლესი რისკის ზონად ფასდება. გეოლოგიური საშიშროების დეპარტამენტის უფროსის, ემილ წერეთელის განმარტებით, მეწყრული მოვლენები ჩვენს ქვეყანას მიწების განადგურებას უქადის. ასეთ უბნებზეა მოქცეული როგორც საცხოვრებელი სახლები, ასევე ქვეყნის სტრატეგიული ობიექტები და ისტორიული ძეგლები.
”ქვეყნის ტერიტორისს მილიონნახევარ ჰექტარზე მეტი მეწყრულ უბნებზე მოდის, ანუ ქვეყნის ტერიტორიის 70% მუდმივი საფრთხის ქვეშ იმყოფება. მთელს კავკასიაში სულ 5 ათასამდე ღვარცოფსაშიში კერა და მდინარეა აღრიცხული, მათგან 3 ათასი კი ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიაზეა. საქრთველოს, დღეისათვის, სულ 53 ათასი მეწყრული უბანი აქვს,როცა აზერბაიჯანში მათი რიცხვი 8 ათას ხუთასია, სომხეთში კი მხოლოდ 3 ათასი.
მეწყერების და ღვარცოფების საშიშროება თოვლის დნობის შემდეგ დაიწყება. დღეისათვის, ამის გეოლოგიური ფონი უკვე არსებობს, რადგან დიდი თოვლია როგორც დასავლეთ, ასევე აღმოსავლეთ საქართველოში. ცოტა ხანში, სპეციალისტების განსაზღვრავენ რამდენი იქნება გაზაფხულზე თოვლის ნადნობი და რამდენად აიწევს მდინარეებში წყლის დონეები. თუ თოვლის დნობას ნალექი და ტემპერატურის მკვეთრი მატება დაერთო, დაბლობში წყალდიდობა, მთაში კი ღვარცოფია მოსალოდნელი. თუ თოვლის დნობა გაჭიანურდა, ნადნობი გრუნტში ჭარბად ჩაიჟონება და შედეგად მეწყერს გამოიწვევს. ანუ დიდი თოვლის გამო წელს უარყოფით შედეგებს ვერ ავცდებით”, – აცხადებს ემილ წერეთელი.
მისივე თქმით, ჩვენს ქვეყანაში მეწყერის საშიშროების ზრდას ხელს უწყობს მიწისძვრის მომატებული რისკიც. სეისმოლოგთა შეფასებით, მსოფლიოში გახშირებული მიწისძვრების ფონზე, კავკასია სეისმურად კიდევ უფრო გააქტიურდა, აქტიურობის ზრდას სპეციალისტები მომავალშიც ვარაუდობენ.
”მიწისძვრის უარყოფითი შედეგი მხოლოდ ნგრევა არ არის. ის მეწყერის პროვოცირებას ახდენს. 1991 წლის მიწისძვრის შემდეგ, 40 ათასი სახლის აშენება გახდა საჭირო და მათგან უმეტესობა მეწყერმა დააზიანა. ბოლო პერიოდში, დედამიწის ქერქი მთელს მსოფლიოში საგრძნობლად გააქტიურებულია. ამის ერთერთი შედეგია ბოლო დროს ვულკანების ამოფრქვევა. გააქტიურებულია კავკასიონის მთების აზევების პროცესიც, რაც ასევე დედამიწის ქერქის მოძრაობას უკავშირდება. თუ ძველი მონაცემებით, კავკასიონის მთები 10-15 მილიმეტრით მაღლდებოდა, ახალი სატელიტური ინფორმაციით, აზევება 50-60 მილიმეტრით ხდება. ეს საკმაოდ საშიში ციფრია და ჩვენს რეგიონს სეისმურად უფრო რისკიანს ხდის. სეისმოლოგები მიიჩნევენ, რომ კავკასიაში ვულკანების გააქტიურებაც მოსალოდნელია. ამ მხრივ, საშიშროება მოსალოდნელია მყინვარწვერზე, ჯავახეთის მთებში. ასე რომ, გეოლოგიურად აქტიურ ზონაში ვცხოვრობთ და დიდი სიფრთხილე გვმართებს.
ბოლო პერიოდში, საშიში გეოლოგიური პროცესების გამომწვევ მიზეზებს დაემატა მეტეოროლოგიური ლომიტების გადახრაც, ანუ ატმოსფერული ნალექების საშულო მრავალწლიური მაჩვენებლების ზრდა. შარშანდელი ნალექების შესწავლისას, ხშირი გადახრები აღმოვაჩინეთ. ღოგორც წესი, თუ გადაჭარბება დიდია, ექსტრემალურ მოვლენებს ვერ ავცდებით.
სამწუხაროდ, გლობალური კლიმატის ცვლილების ფონი ჩვენთან ასე გამოიხატა. გლობალური დათბობა მართალია, საქართველოში გაუდაბნოებას არ გამოიწვევს, მაგრამ უხვი ნალექების ზრდა მიწების დეგრადაციით და მისი განადგურებით გვემუქრება. ყოველ წელს ასობით ჰექტარ მიწას ვკარგავთ ალაზნის ტერიტორიაზე. 3 ათასი დასახლებული პუნქი კი განსაკუთრებით საშიშ ზონებში გვყავს აღრიცხული, ეს დაახლოებით 400 ათასი ოჯახია”, – ამბობს ემილ წერეთელი.
გასული წლის მონაცემების დეტალური შესწავლის შედეგად, გეოლოგები მომავალი წლის სავარაუდო პროგნოზს აკეთებენ. ამ კვლევების შეეგებს განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს მსხვერპლის, მატერილური ზარალის და ეკომიგრანტთა ახალი ნაკადის თავიდან აცილების თვალსაზრისით. სამწუხაროდ, არასაკმარისი ფინანსების გამო, ეს კვლევები მხოლოდ რეგიონალურ დონეზე, სტიქიის საშიშროების მაღალი რისკის ფართობებზე წარმოებს და არა მთელი ქვეყნის ტერიტორიაზე.
გეომონიტორინგულ დასკვნაში ნათქვამია, რომ შეზღუდულად განხორციელებული კვლევები სტიქიით გამოწვეულ გართულებებს ვერ ასახავენ. შესაბამისად, ადრეული გაფრთხილებები ვერ ხერხდება.
ამავე კვლევის თანახმად, ბოლო პერიოდში, საშუალო რისკის დონიდან მაღალი რისკის ზონაში გადავიდა კახეთის რეგიონი. იქაურ მოსახლეობას დიდი ზიანი მიაყენა მეწყერმა და ღვარცოფმა. მეწყრული პროცესები კვლავ ემუქრება გურჯაანისა და საგარეჯოს რაიონებს. მნიშვნელოვანი რისკის ქვეშ იმყოფება ქალაქ სიღნაღის მოსახლეობაც.
”მართალია, ქალაქის რეაბილიტაციამ პროცესის საშიშიროება რამდენადმე შეამცირა, მაგრამ მთლიანად ქალაქი საინჟინრო-გეოლოგიური თვალსაზრისით იმდენად რთულ გარემოში იმყოფება, რომ მეწყრული მოვლენების გააქტიურების საშიშროება ყოველთვის არსებობს. თანაც დღემდე ქალაქს არ გააჩნია სათანადო დონეზე დამუშავებული ტერიტორიის გეოლოგიური საშიშროების რუკა, რომელიც მისი განაშენიანება-დაცვითი მართვის პრინციპებს განსაზღვრავდა. აუცილებელია ქალაქის ტერიტორია და მისი შემოგარენი პერმანენტული გეომონიტორინგული მეთვალყურეობის ქვეშ იმყოფებოდეს ”, – ნათქვამია კვლევის შედეგების ამსახველ დოკუმენტში.
მეცნიერები ყურადღებას ამახვილებენ მდინარე ალაზანზე, რადგან სახელმწიფო საზღვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი პირობითად ალაზანზე გადის. მდინარე კალაპოტში მიმდინარე რთული გეოლოგიური პროცესების შედეგად, კი შესაძლოა ტერიტორიის მნიშვნელოვანი ნაწილი მეზობელი ქვეყნის ტერიტორიაზე მოექცეს.
მეწყერები გააქტიურებულია მდინარე ენგურის ხეობაში წყალსაცავის მიმდებარე ტერიტორიაზეც. ამის მიზეზებად ატმოსფერული ნალექების გაზრდა და მიწისძვრების გააქტიურება სახელდება. მნიშვნელოვან ფაქტორად მიიჩნევენ წყალსაცავის სიახლოვეს თაბაშირის კარიერის არსებობას. გეოლოგები ამ კარიერზე ლიცენზიის შეჩერებას ითხოვენ, რადგან სამუშაოების გაგრძელება წყალსაცავს მეტ საფრთხეს შეუქმნის.
ჩამოთვლილი რისკების მიუხედავად, გეოლოგიური საშიშროების დეპარტამენტში აცხადებენ, რომ ვითარება ამ დროსისთვის კონტროლს ექვემდებარება. სპეცილისტების მტკიცებით, გეოლოგიური გარემო და მოსალოდნელი საფრთხეები დეტალურადაა შესწავლილი. მოსალოდნელ პროცესებზე გაფრთხილება ყველა შესაბამისმა უწყებამ მიიღო, მათ შორის საგანგებო სიტუაციების დეპარტამენტმა და ადგილობრივმა მოსახლეობამ.გამოთვლებით დადგინდა, რომ უკანასკნელ პერიოდში მომხდარმა კლიმატურმა ცვლილებებმა განსაკუთრებული ზეგავლენა იქონია ჩრდილო ნახევარსფეროზე, რაც გამოიხატება საშუალო წლიური ტემპერატურის 0.75 მომატებაში. ბუნებრივია, რომ ეს პროცესი საქართველოზეც აისახა. დათბობასთან ერთად მთიან რეგიონებში გახშირდა წყალმოვარდნების, მეწყერების, ღვარცოფების და ზვავების ინტენსივობა, ხოლო არიდულ ტერიტორიებზე შეინიშვნება გვალვების გაძლიერების ტენდენცია. ამ დაკვირვებებზე დაყრდნობით და საქართველოს მთავრობასთან კონსულტაციის შემდეგ, სპეციალისტების მიერ შეირჩა სამი ყველაზე მოწყვლადი რეგიონი, რომლებიც სხვადასხვა ფიზიკურ-გეორგაფიულ პირობებში იმყოფება და რომლებიც განხილულია გაეროს კლიმატის ცვლილების კონვენციის მიმართ საქართველოს მეორე ეროვნულ შეტყობინებაში. ეს რეგიონებია: მდ. რიონის დელტა, ქვემო სვანეთი (ლენტეხის რაიონი) და დედოფლისწყაროს რაიონი. მათგან ყველაზე დიდ, ორმხრივ ზეწოლას განიცდის მდ. რიონის შესართავი, სადაც ერთის მხრივ მასზე ზეწოლას ახდენს მდინარეული ჩამონადენი, მასთან დაკავშირებული წყალმოვარდნებით და მეორეს მხრივ ზღვის დონის აწევის (2,5 მმ/წ) გამო მის მიერ ხმელეთის მიტაცება. თუ ყოველივე ამას დავუმატებთ კოლხეთის დაბლობის თანდათან დაშვებას (5 მმ/წ), რაც გამოწვეულია ტექტონიკური პროცესებით, ნათელი ხდება იმ პროცესების სიმწვავე, რომლის დაძლევაც მოუწევს ქვეყანას მიმდინარე საუკუნეში.




1955-1970 წწ (I პერიოდი) და 1990-2005 წწ (II პერიოდი) შედეგების შედარებით საშუალო წლიური ტემპერატურების მინიმალური ზრდით ხასიათდება სადგური ფოთი (0,2 )


უკანასკნელი 50 წლის განმავლობაში ტემპერატურის ცვლილების მინიმალური სიჩქარით აღინიშნება ფოთი, თუმცა უკანასკნელი 7 წლის შედეგების გათვალისწინებით, უახლოესი 5-10 წლის მანძილზე ეს მაჩვენებელი შეიძლება გაიზარდოს. კლიმატის ცვლილების შესახებ პირველ ეროვნულ მოხსენებაში მოყვანილი მონაცემებით, ამ რეგიონში 1906-1995 წლებში შეინიშნებოდა -0.1 -0,2 აგრილება, რაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ბოლო წლებში შეიცვალა დადებითი ნიშნის მაჩვენებლით. გარდა ტემპერატურისა და ნალექებზე დაკვირვებისა მდ. რიონის შესართავთან (და არამარტო აქ) ხდებოდა მდინარის ჩამონადენზე დაკვირვებაც. ნახევარი საუკუნის განმავლობაში იგი გაიზარდა 103 მ /წმ(25%-ით).




მდინარე რიონის დელტის საერთო ფართობი 150 კვადრატულ კილომეტრს შეადგენს. 22 კმ-ზე იგი კოლხეთის დაბლობში იჭრება, ხოლო მდინარის დიფუზიის ზონა ზღვაში შეჭრილია 7 კილომეტრით. პროცენტულად ფოთის საგარეუბნო სასოფლო – სამეურნეო სავარგულებს უკავია დელტის 40%, კოლხეთის ეროვნულ პარკს 10%, დანარჩენ ნაწილს კი წარმოადგენს პალიასტომის ტბა, ჭაობები და „ნარიონალის“ სახელწოდებით ცნობილი პატარა ტბები, რომლებიც დაცული ტერიტორიებია. კოლხეთის დაბლობის სანაპირო ზონა ოდითგანვე გამოირჩეოდა პლაჟწარმომქმნელი ნატანის უხვი რაოდენობით, რომლის ერთერთ ძირითად წყაროს მდ. რიონი წარმოადგენდა. 1939 წელს რიონის კალაპოტის გადაგდებამ (4კმ.ით სამხრეთიდან ჩრდილოეთით) დელტის სამხრეთ ნაწილში შეამცირა მყარი ნატანის მოცულობა 8 მლნ მ 4,4მლნ მ, ხოლო პლაჟწარმომქმნელი მასალის რაოდენობა შეამცირა 2,1 მლნ მ -დან 1,3 მლნ მ-მდე. ამის შედეგად მკვეთრად შემცირდა წყალქვეშა კანიონებში, რომლებიც ნაპირთან საკმაოდ ახლოს იმყოფებოდნენ, მყარი ნატანის ჩადინება, რის გამოც მისი შესართავი დაიმალა და მანძილი ნაპირსა და მას შორის გაიზარდა. ამავე დროს დაიწყო ფოთი-მალთაყვის მონაკვეთის ინტენსიური გადარეცხვა. ეს პროცესი დღესაც გრძელდება და დღესდღეობით გადაირეცხა სანაპირო ზოლის 300 ჰა. სამაგიეროდ, დელტას ჩრდილო ნაწილმა დაიწყო ინტენსიური მოსილვა, რამაც დამატებითი სიძნელეები შეუქმნა ფოთის პორტის მისადგომებს.


ზემოთგანხილული პროცესები გამოიწვევს აღნიშნული რეგიონის მოწყვლადობის გაუარესებას,კერძოდ:
 ფოთისა და მის გარეუბნებში მდინარის ადიდებასა და წყალდიდობებს, რაც გამოწვეული იქნება შტორმული მოდენებით.
პლიაჟები წაირეცხება ზღვის მიერ (რამაც უკვე იმსხვერპლა კოლხეთის სანაპირო ზონის 600 ჰა).
 კომუნიკაციები და სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები დაზიანებული იქნება ევსტაზიითა და შტორმული მოდენებით.
 შეიზღუდება რეკრეაციული და საკურორტო სექტორი, ზღვის ზედაპირის აგრილებითა და ტურისტული სეზონის შემოკლებით.
დაზარალდება მეთევზეობა, ზღვის თერმული პირობების ცვლილების გამო საარსებო გარემო გაუუარესდება ზოგიერთი სახეობეობის თევზისა და პლანკტონისთვის.
სოფლის მეურნეობა იზარალებს სავეგეტაციო პერიოდის შემცირებისა და მიწის ეროზიის გამო.
კოლხეთის ეროვნულ პარკში წყლის მარილიანობის ზრდის შედეგად გაუარესდება პირობები ზოგიერთი ენდემური თევზისა და ხმელეთის ცხოველებისთვის.

აღნიშნული ცვლილებები სერიოზულ პრობლემას უქმნის ფოთსა და მის გარშემო განლაგებულ ობიექტებს (ფოთის პორტი), ამის თავიდან ასაცილებლად საჭიროა შემუშავდეს და განხორციელდეს საადაპტაციო ღონისძიებები. უნდა შეკეთდეს და გაძლიერდეს მდ. რიონის სანაპირო დამბები, მოხდეს არხის სათაო ნაგებობის სათანადო რეაბილიტაცია და მეტიც, მოეწყოს უწყვეტი მონიტორინგი ჩამკეტების გასაკონტროლებლად. ამ სამუშაოებს უდიდესი მნიშვნელობა ექნება რეალური საშიშროების შემთხვევაში, რათა დროულად მოხდეს მოსახლეობის გაფრთხილება.
ზღვის მოდენის მიერ მდინარის ჩამონადენის დაბლოკვა დიდი მდინარეების შემთხვევაში ყოველთვის იწვევს კატასტროფულ შედეგებს. ამის მაგალითად შეიძლება გამოდგეს 1924 წ. წყალდიდობა ქალაქ ლენინგრადში, როდესაც მდინარე ნევის დონემ 9 მეტრით აიწია და დატბორა ქალაქის დიდი ნაწილი. დაახლოვებით იგივე განმეორდა 2005 წელს ქალაქ ნიუ-ორლეანის ტრაგედიის დროს, რომლის შესაძლებლობის შესახებაც მეცნიერებმა 7 წლით ადრე გააფრთხილეს აშშ-ს მთავრობა. თუმცა კონგრესმა უარყო მეცნიერების მიერ წარმოდგენილი მისისიპის დამცავი დამბების პროექტი სიძვირის გამო (14 მლრდ აშშ დოლარი) რამაც შემდგომში გამოიწვია 253 მლრდ დოლარის ზარალი.


ზემოაღნიშნული კატასტროფის მიზეზი გახდა ორი, ერთი მეორეს მიყოლებით შემოჭრილი ქარიშხლები: რიტა და  ქათრინა… რომლებმაც გარდა მატერიალური ზარალისა, 2100 ადამიანის სიცოცხლეც იმსხვერპლა, ხოლო გადარჩენილებს მძიმე ფსიქოლოგიური ტრავმა მიაყენა.
ანალოგიური ვითარება აღინიშნება ქალაქ ფოთშიც, რომელსაც ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება მდ.რიონის ახალი არხი (ნაბადი), ხოლო მეორე ისტორიული ტოტი ქალაქზე გადის, ქალაქს დასავლეთიდან და სამხრეთიდან, შესაბამისად შავი ზღვა და პალიასტომის ტბა ესაზღვრება. აგრეთვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ სამივე ობიექტი ქალაქთან შედარებით მაღლა მდებარეობს და იშვიათი უზრუნველყოფის წყალმოვარდნებისა და შტორმული მოდენების დროს, მითუმეტეს ამ მოვლენების სინქრონული განვითარების შემთხვევაში, ქალაქს დატბორვა ემუქრება, რის შედეგადაც ქვეყანა პირველ რიგში იზარალებს მსხვერპლის გამო, ხოლო შემდეგ მატერიალური თვალსაზრისით.

დღესდღეობით ქვეყნისა და ინფრასტრუქტურის საერთო დაგეგმვაში სერიოზულ პრობლემად რჩება კლიმატის შესაძლო ცვლილებები, განსაკუთრებით კი ქალაქ ფოთისათვის, სადაც დღეს მნიშვნელოვნად არის გაზრდილი ტვირთის გადაზიდვის მასშტაბები. პრობლემას ამწვავებს ის ფაქტი, რომ ამჟამად მიმდინარე არცერთი პროექტი სათანადოდ არ აფასებს შექმნილ ვითარებას, მეტიც, ზოგიერთი ფართომასშტაბიანი პროექტი არც კი ითვალისწინებს კლიმატის ცვლილების შესაძლო სახიფათო გავლენას. ასეთებია, მაგალითად:
„ საქართველოს შავი ზღვის სანაპირო ზოლის გაერთიანებული (ინტეგრირებული) დაგეგმვა“და „დაცული ტერიტორიის განვითარება“.


 ქალაქ ფოთის სამხრეთი სექტორში ნაპირების წარეცხვასთან საბრძოლველად შემუშავდა რამოდენიმე პროექტი, რომლებშიც შემოთავაზებულია ნაპირების ავარიულ უბნებზე ქვიშის დიდი რაოდენობით (რამოდენიმე ათეული მლნ მ 3/ წელიწადში) ხელოვნური შეტანა (რეფულირება), და ნაპირდამცავი საინჟინრო ნაგებობების (ბუნების) აგება.
მსგავსი პრობლემები წამოჭრილია ფოთის სამხრეთითაც მდინარე ჭოროხის დელტაში, ადლია-ბათუმის სანაპიროს მონაკვეთზე. მდინარე ჭოროხზე კაშხალთა კასკადის მშენებლობა, რომელსაც თურქეთის მხარე ასრულებს. აღსანიშნავია, რომ მდინარე ჭოროხზე აგებული იქნება 10 კაშხალი, მათგან უდიდესი 223 მეტრი სიმაღლის იქნება, ხოლო უმცირესი 44 მეტრი. აღნიშნული ფაქტი საფრთხეს უქმნის საქართველოს სანაპირო ზოლს, განსაკუთრებით კი გონიოს, ადლიას (სადაც ზღვა უკვე უტევს ხმელეთს. მე-20 საუკუნის 80-იანი წლებიდან სოფელ ადლიის მაცხოვრებლებმა 2-3-ჯერ გადაიტანეს საცხოვრებლები, ხოლო ზღვამ ნაპირის 200 მ შთანთქა) ბათუმს და მეტნაკლებად სარფს.
ფოთისა და ბათუმის სანაპირო ზონაში საადაპტაციო პროექტების განსახორციელებლად, რომელთა ღირებულება 60-130 მლნ აშშ დოლარს შეადგენს საქართველომ დასახმარებლად მიმართა გლობალურ გარემოს დაცვით ფონდს. შესაბამის პროექტების შესრულების შემთხვევაში ქვეყნის ისტორიაში პირველად გგფ-ს მიერ განხორციელდება საადაპტაციო პოლიტიკის რეალური მიმართულება. პროექტი დაეხმარება ადგილობრივ მმართველობასა და მოსახლეობას (ქ. ფოთისა და ბათუმის ფარგლებში) კლიმატის ცვლილების შესაბამისი საადაპტაციო ღონისძიებების ჩატარებაში.გამოთვლებით დადგინდა, რომ უკანასკნელ პერიოდში მომხდარმა კლიმატურმა ცვლილებებმა განსაკუთრებული ზეგავლენა იქონია ჩრდილო ნახევარსფეროზე, რაც გამოიხატება საშუალო წლიური ტემპერატურის 0.75 მომატებაში. ბუნებრივია, რომ ეს პროცესი საქართველოზეც აისახა. დათბობასთან ერთად მთიან რეგიონებში გახშირდა წყალმოვარდნების, მეწყერების, ღვარცოფების და ზვავების ინტენსივობა, ხოლო არიდულ ტერიტორიებზე შეინიშვნება გვალვების გაძლიერების ტენდენცია. ამ დაკვირვებებზე დაყრდნობით და საქართველოს მთავრობასთან კონსულტაციის შემდეგ, სპეციალისტების მიერ შეირჩა სამი ყველაზე მოწყვლადი რეგიონი, რომლებიც სხვადასხვა ფიზიკურ-გეორგაფიულ პირობებში იმყოფება და რომლებიც განხილულია გაეროს კლიმატის ცვლილების კონვენციის მიმართ საქართველოს მეორე ეროვნულ შეტყობინებაში. ეს რეგიონებია: მდ. რიონის დელტა, ქვემო სვანეთი (ლენტეხის რაიონი) და დედოფლისწყაროს რაიონი. მათგან ყველაზე დიდ, ორმხრივ ზეწოლას განიცდის მდ. რიონის შესართავი, სადაც ერთის მხრივ მასზე ზეწოლას ახდენს მდინარეული ჩამონადენი, მასთან დაკავშირებული წყალმოვარდნებით და მეორეს მხრივ ზღვის დონის აწევის (2,5 მმ/წ) გამო მის მიერ ხმელეთის მიტაცება. თუ ყოველივე ამას დავუმატებთ კოლხეთის დაბლობის თანდათან დაშვებას (5 მმ/წ), რაც გამოწვეულია ტექტონიკური პროცესებით, ნათელი ხდება იმ პროცესების სიმწვავე, რომლის დაძლევაც მოუწევს ქვეყანას მიმდინარე საუკუნეში.




1955-1970 წწ (I პერიოდი) და 1990-2005 წწ (II პერიოდი) შედეგების შედარებით საშუალო წლიური ტემპერატურების მინიმალური ზრდით ხასიათდება სადგური ფოთი (0,2 )


უკანასკნელი 50 წლის განმავლობაში ტემპერატურის ცვლილების მინიმალური სიჩქარით აღინიშნება ფოთი, თუმცა უკანასკნელი 7 წლის შედეგების გათვალისწინებით, უახლოესი 5-10 წლის მანძილზე ეს მაჩვენებელი შეიძლება გაიზარდოს. კლიმატის ცვლილების შესახებ პირველ ეროვნულ მოხსენებაში მოყვანილი მონაცემებით, ამ რეგიონში 1906-1995 წლებში შეინიშნებოდა -0.1 -0,2 აგრილება, რაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ბოლო წლებში შეიცვალა დადებითი ნიშნის მაჩვენებლით. გარდა ტემპერატურისა და ნალექებზე დაკვირვებისა მდ. რიონის შესართავთან (და არამარტო აქ) ხდებოდა მდინარის ჩამონადენზე დაკვირვებაც. ნახევარი საუკუნის განმავლობაში იგი გაიზარდა 103 მ /წმ(25%-ით).




მდინარე რიონის დელტის საერთო ფართობი 150 კვადრატულ კილომეტრს შეადგენს. 22 კმ-ზე იგი კოლხეთის დაბლობში იჭრება, ხოლო მდინარის დიფუზიის ზონა ზღვაში შეჭრილია 7 კილომეტრით. პროცენტულად ფოთის საგარეუბნო სასოფლო – სამეურნეო სავარგულებს უკავია დელტის 40%, კოლხეთის ეროვნულ პარკს 10%, დანარჩენ ნაწილს კი წარმოადგენს პალიასტომის ტბა, ჭაობები და „ნარიონალის“ სახელწოდებით ცნობილი პატარა ტბები, რომლებიც დაცული ტერიტორიებია. კოლხეთის დაბლობის სანაპირო ზონა ოდითგანვე გამოირჩეოდა პლაჟწარმომქმნელი ნატანის უხვი რაოდენობით, რომლის ერთერთ ძირითად წყაროს მდ. რიონი წარმოადგენდა. 1939 წელს რიონის კალაპოტის გადაგდებამ (4კმ.ით სამხრეთიდან ჩრდილოეთით) დელტის სამხრეთ ნაწილში შეამცირა მყარი ნატანის მოცულობა 8 მლნ მ 4,4მლნ მ, ხოლო პლაჟწარმომქმნელი მასალის რაოდენობა შეამცირა 2,1 მლნ მ -დან 1,3 მლნ მ-მდე. ამის შედეგად მკვეთრად შემცირდა წყალქვეშა კანიონებში, რომლებიც ნაპირთან საკმაოდ ახლოს იმყოფებოდნენ, მყარი ნატანის ჩადინება, რის გამოც მისი შესართავი დაიმალა და მანძილი ნაპირსა და მას შორის გაიზარდა. ამავე დროს დაიწყო ფოთი-მალთაყვის მონაკვეთის ინტენსიური გადარეცხვა. ეს პროცესი დღესაც გრძელდება და დღესდღეობით გადაირეცხა სანაპირო ზოლის 300 ჰა. სამაგიეროდ, დელტას ჩრდილო ნაწილმა დაიწყო ინტენსიური მოსილვა, რამაც დამატებითი სიძნელეები შეუქმნა ფოთის პორტის მისადგომებს.


ზემოთგანხილული პროცესები გამოიწვევს აღნიშნული რეგიონის მოწყვლადობის გაუარესებას,კერძოდ:
 ფოთისა და მის გარეუბნებში მდინარის ადიდებასა და წყალდიდობებს, რაც გამოწვეული იქნება შტორმული მოდენებით.
პლიაჟები წაირეცხება ზღვის მიერ (რამაც უკვე იმსხვერპლა კოლხეთის სანაპირო ზონის 600 ჰა).
 კომუნიკაციები და სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები დაზიანებული იქნება ევსტაზიითა და შტორმული მოდენებით.
 შეიზღუდება რეკრეაციული და საკურორტო სექტორი, ზღვის ზედაპირის აგრილებითა და ტურისტული სეზონის შემოკლებით.
დაზარალდება მეთევზეობა, ზღვის თერმული პირობების ცვლილების გამო საარსებო გარემო გაუუარესდება ზოგიერთი სახეობეობის თევზისა და პლანკტონისთვის.
სოფლის მეურნეობა იზარალებს სავეგეტაციო პერიოდის შემცირებისა და მიწის ეროზიის გამო.
კოლხეთის ეროვნულ პარკში წყლის მარილიანობის ზრდის შედეგად გაუარესდება პირობები ზოგიერთი ენდემური თევზისა და ხმელეთის ცხოველებისთვის.

აღნიშნული ცვლილებები სერიოზულ პრობლემას უქმნის ფოთსა და მის გარშემო განლაგებულ ობიექტებს (ფოთის პორტი), ამის თავიდან ასაცილებლად საჭიროა შემუშავდეს და განხორციელდეს საადაპტაციო ღონისძიებები. უნდა შეკეთდეს და გაძლიერდეს მდ. რიონის სანაპირო დამბები, მოხდეს არხის სათაო ნაგებობის სათანადო რეაბილიტაცია და მეტიც, მოეწყოს უწყვეტი მონიტორინგი ჩამკეტების გასაკონტროლებლად. ამ სამუშაოებს უდიდესი მნიშვნელობა ექნება რეალური საშიშროების შემთხვევაში, რათა დროულად მოხდეს მოსახლეობის გაფრთხილება.
ზღვის მოდენის მიერ მდინარის ჩამონადენის დაბლოკვა დიდი მდინარეების შემთხვევაში ყოველთვის იწვევს კატასტროფულ შედეგებს. ამის მაგალითად შეიძლება გამოდგეს 1924 წ. წყალდიდობა ქალაქ ლენინგრადში, როდესაც მდინარე ნევის დონემ 9 მეტრით აიწია და დატბორა ქალაქის დიდი ნაწილი. დაახლოვებით იგივე განმეორდა 2005 წელს ქალაქ ნიუ-ორლეანის ტრაგედიის დროს, რომლის შესაძლებლობის შესახებაც მეცნიერებმა 7 წლით ადრე გააფრთხილეს აშშ-ს მთავრობა. თუმცა კონგრესმა უარყო მეცნიერების მიერ წარმოდგენილი მისისიპის დამცავი დამბების პროექტი სიძვირის გამო (14 მლრდ აშშ დოლარი) რამაც შემდგომში გამოიწვია 253 მლრდ დოლარის ზარალი.


ზემოაღნიშნული კატასტროფის მიზეზი გახდა ორი, ერთი მეორეს მიყოლებით შემოჭრილი ქარიშხლები: რიტა და  ქათრინა… რომლებმაც გარდა მატერიალური ზარალისა, 2100 ადამიანის სიცოცხლეც იმსხვერპლა, ხოლო გადარჩენილებს მძიმე ფსიქოლოგიური ტრავმა მიაყენა.
ანალოგიური ვითარება აღინიშნება ქალაქ ფოთშიც, რომელსაც ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება მდ.რიონის ახალი არხი (ნაბადი), ხოლო მეორე ისტორიული ტოტი ქალაქზე გადის, ქალაქს დასავლეთიდან და სამხრეთიდან, შესაბამისად შავი ზღვა და პალიასტომის ტბა ესაზღვრება. აგრეთვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ სამივე ობიექტი ქალაქთან შედარებით მაღლა მდებარეობს და იშვიათი უზრუნველყოფის წყალმოვარდნებისა და შტორმული მოდენების დროს, მითუმეტეს ამ მოვლენების სინქრონული განვითარების შემთხვევაში, ქალაქს დატბორვა ემუქრება, რის შედეგადაც ქვეყანა პირველ რიგში იზარალებს მსხვერპლის გამო, ხოლო შემდეგ მატერიალური თვალსაზრისით.

დღესდღეობით ქვეყნისა და ინფრასტრუქტურის საერთო დაგეგმვაში სერიოზულ პრობლემად რჩება კლიმატის შესაძლო ცვლილებები, განსაკუთრებით კი ქალაქ ფოთისათვის, სადაც დღეს მნიშვნელოვნად არის გაზრდილი ტვირთის გადაზიდვის მასშტაბები. პრობლემას ამწვავებს ის ფაქტი, რომ ამჟამად მიმდინარე არცერთი პროექტი სათანადოდ არ აფასებს შექმნილ ვითარებას, მეტიც, ზოგიერთი ფართომასშტაბიანი პროექტი არც კი ითვალისწინებს კლიმატის ცვლილების შესაძლო სახიფათო გავლენას. ასეთებია, მაგალითად:
„ საქართველოს შავი ზღვის სანაპირო ზოლის გაერთიანებული (ინტეგრირებული) დაგეგმვა“და „დაცული ტერიტორიის განვითარება“.


 ქალაქ ფოთის სამხრეთი სექტორში ნაპირების წარეცხვასთან საბრძოლველად შემუშავდა რამოდენიმე პროექტი, რომლებშიც შემოთავაზებულია ნაპირების ავარიულ უბნებზე ქვიშის დიდი რაოდენობით (რამოდენიმე ათეული მლნ მ 3/ წელიწადში) ხელოვნური შეტანა (რეფულირება), და ნაპირდამცავი საინჟინრო ნაგებობების (ბუნების) აგება.
მსგავსი პრობლემები წამოჭრილია ფოთის სამხრეთითაც მდინარე ჭოროხის დელტაში, ადლია-ბათუმის სანაპიროს მონაკვეთზე. მდინარე ჭოროხზე კაშხალთა კასკადის მშენებლობა, რომელსაც თურქეთის მხარე ასრულებს. აღსანიშნავია, რომ მდინარე ჭოროხზე აგებული იქნება 10 კაშხალი, მათგან უდიდესი 223 მეტრი სიმაღლის იქნება, ხოლო უმცირესი 44 მეტრი. აღნიშნული ფაქტი საფრთხეს უქმნის საქართველოს სანაპირო ზოლს, განსაკუთრებით კი გონიოს, ადლიას (სადაც ზღვა უკვე უტევს ხმელეთს. მე-20 საუკუნის 80-იანი წლებიდან სოფელ ადლიის მაცხოვრებლებმა 2-3-ჯერ გადაიტანეს საცხოვრებლები, ხოლო ზღვამ ნაპირის 200 მ შთანთქა) ბათუმს და მეტნაკლებად სარფს.
ფოთისა და ბათუმის სანაპირო ზონაში საადაპტაციო პროექტების განსახორციელებლად, რომელთა ღირებულება 60-130 მლნ აშშ დოლარს შეადგენს საქართველომ დასახმარებლად მიმართა გლობალურ გარემოს დაცვით ფონდს. შესაბამის პროექტების შესრულების შემთხვევაში ქვეყნის ისტორიაში პირველად გგფ-ს მიერ განხორციელდება საადაპტაციო პოლიტიკის რეალური მიმართულება. პროექტი დაეხმარება ადგილობრივ მმართველობასა და მოსახლეობას (ქ. ფოთისა და ბათუმის ფარგლებში) კლიმატის ცვლილების შესაბამისი საადაპტაციო ღონისძიებების ჩატარებაში.გამოთვლებით დადგინდა, რომ უკანასკნელ პერიოდში მომხდარმა კლიმატურმა ცვლილებებმა განსაკუთრებული ზეგავლენა იქონია ჩრდილო ნახევარსფეროზე, რაც გამოიხატება საშუალო წლიური ტემპერატურის 0.75 მომატებაში. ბუნებრივია, რომ ეს პროცესი საქართველოზეც აისახა. დათბობასთან ერთად მთიან რეგიონებში გახშირდა წყალმოვარდნების, მეწყერების, ღვარცოფების და ზვავების ინტენსივობა, ხოლო არიდულ ტერიტორიებზე შეინიშვნება გვალვების გაძლიერების ტენდენცია. ამ დაკვირვებებზე დაყრდნობით და საქართველოს მთავრობასთან კონსულტაციის შემდეგ, სპეციალისტების მიერ შეირჩა სამი ყველაზე მოწყვლადი რეგიონი, რომლებიც სხვადასხვა ფიზიკურ-გეორგაფიულ პირობებში იმყოფება და რომლებიც განხილულია გაეროს კლიმატის ცვლილების კონვენციის მიმართ საქართველოს მეორე ეროვნულ შეტყობინებაში. ეს რეგიონებია: მდ. რიონის დელტა, ქვემო სვანეთი (ლენტეხის რაიონი) და დედოფლისწყაროს რაიონი. მათგან ყველაზე დიდ, ორმხრივ ზეწოლას განიცდის მდ. რიონის შესართავი, სადაც ერთის მხრივ მასზე ზეწოლას ახდენს მდინარეული ჩამონადენი, მასთან დაკავშირებული წყალმოვარდნებით და მეორეს მხრივ ზღვის დონის აწევის (2,5 მმ/წ) გამო მის მიერ ხმელეთის მიტაცება. თუ ყოველივე ამას დავუმატებთ კოლხეთის დაბლობის თანდათან დაშვებას (5 მმ/წ), რაც გამოწვეულია ტექტონიკური პროცესებით, ნათელი ხდება იმ პროცესების სიმწვავე, რომლის დაძლევაც მოუწევს ქვეყანას მიმდინარე საუკუნეში.1955-1970 წწ (I პერიოდი) და 1990-2005 წწ (II პერიოდი) შედეგების შედარებით საშუალო წლიური ტემპერატურების მინიმალური ზრდით ხასიათდება სადგური ფოთი (0,2 )


უკანასკნელი 50 წლის განმავლობაში ტემპერატურის ცვლილების მინიმალური სიჩქარით აღინიშნება ფოთი, თუმცა უკანასკნელი 7 წლის შედეგების გათვალისწინებით, უახლოესი 5-10 წლის მანძილზე ეს მაჩვენებელი შეიძლება გაიზარდოს. კლიმატის ცვლილების შესახებ პირველ ეროვნულ მოხსენებაში მოყვანილი მონაცემებით, ამ რეგიონში 1906-1995 წლებში შეინიშნებოდა -0.1 -0,2 აგრილება, რაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ბოლო წლებში შეიცვალა დადებითი ნიშნის მაჩვენებლით. გარდა ტემპერატურისა და ნალექებზე დაკვირვებისა მდ. რიონის შესართავთან (და არამარტო აქ) ხდებოდა მდინარის ჩამონადენზე დაკვირვებაც. ნახევარი საუკუნის განმავლობაში იგი გაიზარდა 103 მ /წმ(25%-ით).მდინარე რიონის დელტის საერთო ფართობი 150 კვადრატულ კილომეტრს შეადგენს. 22 კმ-ზე იგი კოლხეთის დაბლობში იჭრება, ხოლო მდინარის დიფუზიის ზონა ზღვაში შეჭრილია 7 კილომეტრით. პროცენტულად ფოთის საგარეუბნო სასოფლო – სამეურნეო სავარგულებს უკავია დელტის 40%, კოლხეთის ეროვნულ პარკს 10%, დანარჩენ ნაწილს კი წარმოადგენს პალიასტომის ტბა, ჭაობები და „ნარიონალის“ სახელწოდებით ცნობილი პატარა ტბები, რომლებიც დაცული ტერიტორიებია. კოლხეთის დაბლობის სანაპირო ზონა ოდითგანვე გამოირჩეოდა პლაჟწარმომქმნელი ნატანის უხვი რაოდენობით, რომლის ერთერთ ძირითად წყაროს მდ. რიონი წარმოადგენდა. 1939 წელს რიონის კალაპოტის გადაგდებამ (4კმ.ით სამხრეთიდან ჩრდილოეთით) დელტის სამხრეთ ნაწილში შეამცირა მყარი ნატანის მოცულობა 8 მლნ მ 4,4მლნ მ, ხოლო პლაჟწარმომქმნელი მასალის რაოდენობა შეამცირა 2,1 მლნ მ -დან 1,3 მლნ მ-მდე. ამის შედეგად მკვეთრად შემცირდა წყალქვეშა კანიონებში, რომლებიც ნაპირთან საკმაოდ ახლოს იმყოფებოდნენ, მყარი ნატანის ჩადინება, რის გამოც მისი შესართავი დაიმალა და მანძილი ნაპირსა და მას შორის გაიზარდა. ამავე დროს დაიწყო ფოთი-მალთაყვის მონაკვეთის ინტენსიური გადარეცხვა. ეს პროცესი დღესაც გრძელდება და დღესდღეობით გადაირეცხა სანაპირო ზოლის 300 ჰა. სამაგიეროდ, დელტას ჩრდილო ნაწილმა დაიწყო ინტენსიური მოსილვა, რამაც დამატებითი სიძნელეები შეუქმნა ფოთის პორტის მისადგომებს.


ზემოთგანხილული პროცესები გამოიწვევს აღნიშნული რეგიონის მოწყვლადობის გაუარესებას,კერძოდ:
 ფოთისა და მის გარეუბნებში მდინარის ადიდებასა და წყალდიდობებს, რაც გამოწვეული იქნება შტორმული მოდენებით.
პლიაჟები წაირეცხება ზღვის მიერ (რამაც უკვე იმსხვერპლა კოლხეთის სანაპირო ზონის 600 ჰა).
 კომუნიკაციები და სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები დაზიანებული იქნება ევსტაზიითა და შტორმული მოდენებით.
 შეიზღუდება რეკრეაციული და საკურორტო სექტორი, ზღვის ზედაპირის აგრილებითა და ტურისტული სეზონის შემოკლებით.
დაზარალდება მეთევზეობა, ზღვის თერმული პირობების ცვლილების გამო საარსებო გარემო გაუუარესდება ზოგიერთი სახეობეობის თევზისა და პლანკტონისთვის.
სოფლის მეურნეობა იზარალებს სავეგეტაციო პერიოდის შემცირებისა და მიწის ეროზიის გამო.
კოლხეთის ეროვნულ პარკში წყლის მარილიანობის ზრდის შედეგად გაუარესდება პირობები ზოგიერთი ენდემური თევზისა და ხმელეთის ცხოველებისთვის.

აღნიშნული ცვლილებები სერიოზულ პრობლემას უქმნის ფოთსა და მის გარშემო განლაგებულ ობიექტებს (ფოთის პორტი), ამის თავიდან ასაცილებლად საჭიროა შემუშავდეს და განხორციელდეს საადაპტაციო ღონისძიებები. უნდა შეკეთდეს და გაძლიერდეს მდ. რიონის სანაპირო დამბები, მოხდეს არხის სათაო ნაგებობის სათანადო რეაბილიტაცია და მეტიც, მოეწყოს უწყვეტი მონიტორინგი ჩამკეტების გასაკონტროლებლად. ამ სამუშაოებს უდიდესი მნიშვნელობა ექნება რეალური საშიშროების შემთხვევაში, რათა დროულად მოხდეს მოსახლეობის გაფრთხილება.
ზღვის მოდენის მიერ მდინარის ჩამონადენის დაბლოკვა დიდი მდინარეების შემთხვევაში ყოველთვის იწვევს კატასტროფულ შედეგებს. ამის მაგალითად შეიძლება გამოდგეს 1924 წ. წყალდიდობა ქალაქ ლენინგრადში, როდესაც მდინარე ნევის დონემ 9 მეტრით აიწია და დატბორა ქალაქის დიდი ნაწილი. დაახლოვებით იგივე განმეორდა 2005 წელს ქალაქ ნიუ-ორლეანის ტრაგედიის დროს, რომლის შესაძლებლობის შესახებაც მეცნიერებმა 7 წლით ადრე გააფრთხილეს აშშ-ს მთავრობა. თუმცა კონგრესმა უარყო მეცნიერების მიერ წარმოდგენილი მისისიპის დამცავი დამბების პროექტი სიძვირის გამო (14 მლრდ აშშ დოლარი) რამაც შემდგომში გამოიწვია 253 მლრდ დოლარის ზარალი.ზემოაღნიშნული კატასტროფის მიზეზი გახდა ორი, ერთი მეორეს მიყოლებით შემოჭრილი ქარიშხლები: რიტა და  ქათრინა… რომლებმაც გარდა მატერიალური ზარალისა, 2100 ადამიანის სიცოცხლეც იმსხვერპლა, ხოლო გადარჩენილებს მძიმე ფსიქოლოგიური ტრავმა მიაყენა.
ანალოგიური ვითარება აღინიშნება ქალაქ ფოთშიც, რომელსაც ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება მდ.რიონის ახალი არხი (ნაბადი), ხოლო მეორე ისტორიული ტოტი ქალაქზე გადის, ქალაქს დასავლეთიდან და სამხრეთიდან, შესაბამისად შავი ზღვა და პალიასტომის ტბა ესაზღვრება. აგრეთვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ სამივე ობიექტი ქალაქთან შედარებით მაღლა მდებარეობს და იშვიათი უზრუნველყოფის წყალმოვარდნებისა და შტორმული მოდენების დროს, მითუმეტეს ამ მოვლენების სინქრონული განვითარების შემთხვევაში, ქალაქს დატბორვა ემუქრება, რის შედეგადაც ქვეყანა პირველ რიგში იზარალებს მსხვერპლის გამო, ხოლო შემდეგ მატერიალური თვალსაზრისით.

დღესდღეობით ქვეყნისა და ინფრასტრუქტურის საერთო დაგეგმვაში სერიოზულ პრობლემად რჩება კლიმატის შესაძლო ცვლილებები, განსაკუთრებით კი ქალაქ ფოთისათვის, სადაც დღეს მნიშვნელოვნად არის გაზრდილი ტვირთის გადაზიდვის მასშტაბები. პრობლემას ამწვავებს ის ფაქტი, რომ ამჟამად მიმდინარე არცერთი პროექტი სათანადოდ არ აფასებს შექმნილ ვითარებას, მეტიც, ზოგიერთი ფართომასშტაბიანი პროექტი არც კი ითვალისწინებს კლიმატის ცვლილების შესაძლო სახიფათო გავლენას. ასეთებია, მაგალითად:
„ საქართველოს შავი ზღვის სანაპირო ზოლის გაერთიანებული (ინტეგრირებული) დაგეგმვა“და „დაცული ტერიტორიის განვითარება“.


 ქალაქ ფოთის სამხრეთი სექტორში ნაპირების წარეცხვასთან საბრძოლველად შემუშავდა რამოდენიმე პროექტი, რომლებშიც შემოთავაზებულია ნაპირების ავარიულ უბნებზე ქვიშის დიდი რაოდენობით (რამოდენიმე ათეული მლნ მ 3/ წელიწადში) ხელოვნური შეტანა (რეფულირება), და ნაპირდამცავი საინჟინრო ნაგებობების (ბუნების) აგება.
მსგავსი პრობლემები წამოჭრილია ფოთის სამხრეთითაც მდინარე ჭოროხის დელტაში, ადლია-ბათუმის სანაპიროს მონაკვეთზე. მდინარე ჭოროხზე კაშხალთა კასკადის მშენებლობა, რომელსაც თურქეთის მხარე ასრულებს. აღსანიშნავია, რომ მდინარე ჭოროხზე აგებული იქნება 10 კაშხალი, მათგან უდიდესი 223 მეტრი სიმაღლის იქნება, ხოლო უმცირესი 44 მეტრი. აღნიშნული ფაქტი საფრთხეს უქმნის საქართველოს სანაპირო ზოლს, განსაკუთრებით კი გონიოს, ადლიას (სადაც ზღვა უკვე უტევს ხმელეთს. მე-20 საუკუნის 80-იანი წლებიდან სოფელ ადლიის მაცხოვრებლებმა 2-3-ჯერ გადაიტანეს საცხოვრებლები, ხოლო ზღვამ ნაპირის 200 მ შთანთქა) ბათუმს და მეტნაკლებად სარფს.
ფოთისა და ბათუმის სანაპირო ზონაში საადაპტაციო პროექტების განსახორციელებლად, რომელთა ღირებულება 60-130 მლნ აშშ დოლარს შეადგენს საქართველომ დასახმარებლად მიმართა გლობალურ გარემოს დაცვით ფონდს. შესაბამის პროექტების შესრულების შემთხვევაში ქვეყნის ისტორიაში პირველად გგფ-ს მიერ განხორციელდება საადაპტაციო პოლიტიკის რეალური მიმართულება. პროექტი დაეხმარება ადგილობრივ მმართველობასა და მოსახლეობას (ქ. ფოთისა და ბათუმის ფარგლებში) კლიმატის ცვლილების შესაბამისი საადაპტაციოღონისძიებების ჩატარებაში.წყარო